Η φόρτιση της μπαταρίας είναι κάτι το οποίο μοιάζει με τους διατροφικούς νόμους που βλέπουμε κατά καιρούς, σαν το αλάτι ή το λάδι: τη μια μέρα το πολύ κάνει κακό, την επόμενη κάνει καλό, την μεθεπόμενη ξανακάνει κακό, κ.ο.κ. Παρομοίως και με τη φόρτιση των smartphones, μπορεί να ακούσεις από κάποιον ότι είναι καλύτερο να το έχεις πάντοτε φορτισμένο στο 100%, από άλλον ότι πρέπει να το φορτίζεις στο 100% και μετά να το αποφορτίζεις μέχρι να κλείσει, άλλος μπορεί να σου πει ότι πρέπει να το αφήνεις όλο το βράδυ στην πρίζα, κάποιος άλλος ότι δεν πρέπει να το φορτίζεις με φορτιστές μεγάλης ισχύος… γενικά, είναι βέβαιο ότι ο καθένας έχει τη δική του θεωρία περί βέλτιστης φόρτισης και διάρκειας μπαταρίας. Τελικά, όμως, τι ισχύει στην πραγματικότητα;
Ζωή σε κύκλους
Οι ερευνητές (και οι εταιρείες) προσδιορίζουν το προσδόκιμο ζωής μιας μπαταρίας σε κύκλους φόρτισης. Ο ορισμός ενός κύκλου φόρτισης είναι η φόρτιση της μπαταρίας μέχρι το 100% της χωρητικότητάς της, ξεκινώντας από το μηδέν, και έπειτα η αποφόρτισή της έως το 0%. Ο αριθμός των κύκλων δείχνει το προσδόκιμο ζωής της μπαταρίας, αλλά και πάλι, δεν σημαίνει πως, όταν φτάσει αυτό τον αριθμό, η μπαταρία είναι νεκρή· αυτό που σημαίνει είναι πως τότε θα έχει χάσει ένα σημαντικό ποσοστό της χωρητικότητάς της. Για παράδειγμα, μια πολύ συνηθισμένη μπαταρία Li-Ion, αυτή με κωδικό 18650, έχει ζωή μεταξύ 300 και 500 κύκλων, προτού πέσει κάτω από το 75% της ονομαστικής της χωρητικότητας.
Γιατί χαλάνε οι μπαταρίες;
Μια πολύ απλή αναλογία είναι αυτή της κατσαρόλας: σκέψου τη μπαταρία σαν μια κατσαρόλα, την οποία γεμίζεις νερό (φόρτιση) και μετά το βράζεις μέχρι να εξατμιστεί (εκφόρτιση). Στην αρχή, η κατσαρόλα έχει τη χωρητικότητα που προσδιορίζει ο εσωτερικός της όγκος, αλλά μετά από πολλά γεμίσματα και βρασίματα, αρχίζουν και συσσωρεύονται άλατα στο εσωτερικό. Μετά από 500 ή 1000 κύκλους γεμίσματος και εξάτμισης, έχουν συσσωρευτεί τόσα άλατα ώστε έχει μειωθεί ο εσωτερικός όγκος (χωρητικότητα) κατά 20-25%, ενώ και το βράσιμο (εκφόρτιση) πλέον δεν είναι αποδοτικό, γιατί τα συσσωρευμένα άλατα εμποδίζουν το νερό από το να θερμανθεί και να εξατμιστεί.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τις μπαταρίες: προφανώς δεν εμπλέκεται πουθενά… κατσαρόλα ή νερό, αλλά η φόρτιση και η εκφόρτιση αναγκάζουν τα ιόντα του λιθίου να μετακινούνται από την άνοδο προς την κάθοδο και τούμπαλιν. Μετά από πολλές… διαδρομές, το λίθιο αρχίζει και σχηματίζει δομές τις οποίες οι επιστήμονες ονομάζουν δενδρίτες και οι οποίοι είναι μόνιμοι, δηλαδή το λίθιο παγιδεύεται στους δενδρίτες και δε μπορεί πλέον να συμμετάσχει στη διαδικασία φόρτισης – εκφόρτισης. Επομένως, μειώνεται η χωρητικότητα, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις, οι δενδρίτες μπορεί να φτάσουν μέχρι το διαχωριστικό υμένιο (φιλμ) ανόδου-καθόδου και να το τρυπήσουν. Τότε έχουμε φωτιά ή εκρήξεις μπαταριών, τις οποίες όλοι έχουμε ακουστά.
Συντήρηση
Οι μπαταρίες λειτουργούν καλύτερα μεταξύ του 20 και του 80% της ονομαστικής τους χωρητικότητας. Αν μπορείς να κρατήσεις τη μπαταρία φορτισμένη έτσι ώστε να μην ξεπερνά το 80% σε φόρτιση και το 20% σε εκφόρτιση, μπορείς μέχρι και να τριπλασιάσεις τη ζωή της, ξεπερνώντας τους 1000 κύκλους. Αυτό πρακτικά αντιστοιχεί σε πάνω από 3 χρόνια χρήσης.
Για να κρατήσεις τη μπαταρία σε αυτή την περιοχή, θα πρέπει να προσέχεις τη διάρκεια της φόρτισης. Στα σύγχρονα smartphones, η φόρτιση μέχρι το 80% διαρκεί λιγότερο από μια ώρα, ενώ σε συσκευές με fast charge μπορεί να αντιστοιχεί σε λίγα λεπτά. Αν αφήσεις το κινητό σου συνδεδεμένο στον φορτιστή για όλο το βράδυ, έστω για 6,5 ώρες, είναι βέβαιο πως θα φτάσει το 100% σε περίπου μία ώρα και θα περάσει τις υπόλοιπες 5,5 ώρες στο 100% με τον φορτιστή να κάνει το λεγόμενο trickle charge. Αυτό σημαίνει πως δεν κλείνει εντελώς αλλά συνεχίζει και δίνει τόση ενέργεια όση καταναλώνει (στο περίπου) το κινητό σε stand-by, στην πραγματικότητα συνεχίζοντας να πιέζει τη μπαταρία να πάει πάνω από το 100%, επί ώρες! Παράλληλα, η φόρτιση θερμαίνει τη μπαταρία και το trickle charge την κρατά (σχετικά) θερμή, κάτι που μειώνει τη διάρκεια ζωής της περαιτέρω.
Σε γενικές γραμμές, προσπάθησε να κρατάς τη μπαταρία σε μια νορμάλ θερμοκρασία, μεταξύ 0°C και 70°C. Επομένως, μην αφήνεις το κινητό σου στον ήλιο ή στο αυτοκίνητο το καλοκαίρι, ενώ κακή ιδέα είναι και η φόρτιση στο κρεβάτι, και ειδικά κάτω από μαξιλάρι! Όλες οι συσκευές είναι σχεδιασμένες ώστε να είναι αρκετή η ψύξη μέσω της φυσιολογικής ροής αέρα και της ακτινοβολίας στον αέρα. Αν σκεπάσεις το κινητό, του στερείς τη μοναδική δίοδο ψύξης και, εκτός του ότι μπορεί να μειωθεί η διάρκεια ζωής της μπαταρίας, μπορεί μέχρι και να εκραγεί!
Πραγματική φόρτιση
Όλα αυτά που είπαμε πιο πάνω, προφανώς, τα γνωρίζουν και οι ίδιες οι εταιρείες που κατασκευάζουν smartphones. Επομένως, οι ίδιες οι εταιρείες βάζουν όρια στη φόρτιση και την εκφόρτιση των συσκευών τους, προσπαθώντας να κρατήσουν τη μπαταρία μεταξύ αυτού του 20 και του 80% που αναφέραμε πιο πάνω. Παράλληλα, το κινητό θα σβήνει όταν φτάνει το 20% σε φόρτιση και όχι στο πραγματικό μηδέν! Όσο η μπαταρία γερνά, όμως, η πραγματική χρήση της διαθέσιμης χωρητικότητας αυξάνεται, σε μια προσπάθεια να κρατήσουν σταθερό τον χρόνο που η μπαταρία μπορεί να κρατήσει ανοικτή τη συσκευή. Επομένως, όταν ένα κινητό είναι καινούριο, η φόρτιση θα φτάσει έως το 80% (ανεξαρτήτως του τι λέει η ένδειξη στην οθόνη), ενώ όσο γερνά η μπαταρία, σιγά σιγά η φόρτιση θα φτάσει το πραγματικό 100%, αντισταθμίζοντας τις απώλειες λόγω γήρανσης με την κρυφή χωρητικότητα που αρχικά δεν φαινόταν στην ένδειξη. Αλλά μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, πάλι ανεξαρτήτως του τι λέει η ένδειξη της οθόνης, η μπαταρία θα είναι αδύνατον να φορτίσει στο 100% της ονομαστικής της χωρητικότητας και τότε θα το διαπιστώσεις και ο ίδιος πως η μπαταρία δεν κρατάει όσο παλιά.
Laptops και άλλες συσκευές
Υπάρχουν laptops τα οποία απλά μένουν «παρκαρισμένα» σε κάποιο γραφείο και τα οποία δεν δουλεύουν ποτέ με τη μπαταρία, εκτός από σπάνιες περιπτώσεις διακοπής ρεύματος. Η μπαταρία αυτών των συσκευών, μετά από έναν χρόνο αδιάκοπης σύνδεσης στο ρεύμα, θα είναι πρακτικά άχρηστη, παρ’ ότι μπορεί να μην έχει χρησιμοποιηθεί πάνω από 2-3 φορές. Η καλύτερη λύση είναι να αποφορτίσεις τη μπαταρία περίπου στο 50% και να την αποσυνδέσεις από το laptop. Για τις συσκευές που η μπαταρία δεν είναι αφαιρούμενη… δυστυχώς, η μπαταρία είναι καταδικασμένη. Το ίδιο ισχύει και για τις συσκευές που απλά θέλεις να αποθηκεύσεις. Απέφυγε τις συνεχείς φορτίσεις, σε καμία περίπτωση μην αφήσεις συσκευή μονίμως συνδεδεμένη στο ρεύμα, αλλά προσπάθησε να τις φορτίσεις στο 50% και να τις κλείσεις πριν την αποθήκευση.
Με απλά λόγια, συνοπτικά:
• Περιόρισε τη φόρτιση μεταξύ 20 και 80% της χωρητικότητας
• Μείωσε τον χρόνο που η μπαταρία μένει στο 100% – μην αφήνεις τη συσκευή συνδεδεμένη
• Κράτα τη συσκευή σε νορμάλ θερμοκρασίες – μην το σκεπάζεις
• Μείωσε την κατανάλωση κλείνοντας apps και υπηρεσίες που δεν χρησιμοποιείς, ώστε να μη χρειάζεται συχνή φόρτιση
Μπορεί να ακούγεται κουραστικό, αλλά θα μας ευχαριστείς όταν θα έχεις τη συσκευή σου σε λειτουργία και μετά από τρία χρόνια. Βέβαια, αν αλλάζεις κινητό κάθε χρόνο, τότε ίσως δεν σε πολυενδιαφέρει η… μακροημέρευση της μπαταρίας, αλλά για όλους τους άλλους, αυτό θα μπορούσε να είναι σωτήριο!