Είναι ένα από τα μεγάλα παράδοξα της τεχνολογίας και, συνάμα, μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις και κίνητρο για συνεχή εξέλιξη: το πως η τεχνολογία, πολλές από τις πλευρές της οποίας δημιουργήθηκαν για να διευκολύνουν τη ζωή των μεγαλυτέρων σε ηλικία, κατέληξε να είναι απροσπέλαστη σε αυτούς. Εντάξει, μπορεί το on-line banking, η ηλεκτρονική εφορία ή οι ηλεκτρονικές πληρωμές να μην έγιναν για τους ηλικιωμένους, σίγουρα όμως αυτή η πληθυσμιακή ομάδα έπαιξε σοβαρό ρόλο στην ανάπτυξη της τεχνολογίας αυτής. Σκέψου τις ουρές στις τράπεζες κάθε πρώτη του μηνός, τις ουρές στα ταμεία δημοσίων υπηρεσιών και οργανισμών ή στις εφορίες. Αλλά η τεχνολογία υπάρχει, πλέον, παντού. Το άλλο μεγάλο θέμα είναι πως η τεχνολογία τρέχει με απίστευτους ρυθμούς. Ακόμη και κάποιοι που ασχολούνταν με υπολογιστές, όντας νέοι, σε περασμένες δεκαετίες, βλέπουν τα όσα είχαν μάθει τότε να είναι σήμερα παντελώς άχρηστα. Και βέβαια, όπως συμβαίνει δεκαετίες τώρα, το βάρος περνάει στους νεότερους, για να βοηθήσουν τους μεγαλύτερους. Σου θυμίζει τίποτα η φράση «έλα να μου ρυθμίσεις τα κανάλια στην τηλεόραση»;
Κι όμως, αν υπάρχει θέληση, ακόμη και οι ηλικιωμένοι μπορούν να μάθουν τα βασικά!
Μην πατρονάρεις
Το πιο σημαντικό προτέρημα για να διδάξεις έναν άνθρωπο μεγαλύτερης ηλικίας είναι η υπομονή. Το δεύτερο πιο σημαντικό, όμως, είναι το να μην πατρονάρεις. Είναι σπάνιες οι φορές που ο οποιοσδήποτε άνθρωπος θα κάτσει να τον προσβάλλεις (με το γάντι ή όχι), οπότε μην γίνεσαι ξερόλας. Οι άνθρωποι αυτοί λειτουργούσαν και ήταν χρήσιμα μέλη της κοινωνίας πριν καν εσύ γεννηθείς. Το ότι εσύ έμαθες να πατάς το κουμπί του ποντικιού στο σωστό σημείο της οθόνης δεν σημαίνει πως αυτοί έγιναν αυτομάτως χαζοί.
Χτίσε πάνω στις γνώσεις τους
Προφανώς οι άνθρωποι που θα προσπαθήσεις να διδάξεις, έχουν τις δικές τους γνώσεις και τις δικές τους εμπειρίες. Κανένας δεν είναι «tabula rasa». Χρησιμοποίησε τις γνώσεις και τις δεξιότητες που ήδη έχουν και χτίσε πάνω σε αυτές, βρίσκοντας κοινά στοιχεία και παραλληλισμούς με το θέμα που προσπαθείς να τους μάθεις.
Ρίξε ταχύτητα
Μην περιμένεις πως οι μεγαλύτεροι σε ηλικία μπορούν να ακολουθήσουν τους δικούς σου ρυθμούς, ούτε και να κατανοήσουν κάτι, στο χρόνο που θα χρειαζόσουν εσύ. Μπορεί ακόμη και να έχουν προβλήματα όρασης (πολύ πιθανό), ακοής ή κίνησης. Μην περιμένεις να γράφουν στο πληκτρολόγιο όσο γρήγορα γράφεις εσύ – άσ’ τους να το κάνουν μόνοι τους, χωρίς να μπαίνεις στη μέση με το τυπικό «καλά, άσε να το γράψω εγώ». Σκοπός είναι να το κάνουν και μόνοι τους, οπότε μη βιάζεσαι.
Δίνε εξηγήσεις!
Μη νομίζεις πως ο άνθρωπος που έχεις απέναντί σου δεν είναι αρκετά έξυπνος για να καταλάβει πως λειτουργεί κάτι. Αν το εξηγήσεις καλά, ο οποιοσδήποτε μπορεί να καταλάβει τι συμβαίνει, επομένως μην απορρίπτεις τυχόν ερωτήσεις με απαντήσεις του στυλ «καλά, άσ’ το αυτό, δεν θα το καταλάβεις». Ακόμη κι αν δεν το καταλαβαίνεις εσύ, μη ντραπείς να το πεις. Δε σημαίνει πως εσύ είσαι χαζός, ίσα ίσα, σημαίνει πως μπορεί κι ο ηλικιωμένος να μάθει, χωρίς να ξέρει αυτή τη λεπτομέρεια.
Άσε την ορολογία
Η ορολογία είναι για όσους γνωρίζουν. Μην αρχίσεις να μιλάς με λέξεις που δεν θα καταλάβει ο ηλικιωμένος. Τι σημαίνει «η τηλεόραση είναι LCD ή η CPU είναι αργή γιατί είναι διπύρηνη και η RAM είναι μόνο DDR2;» Χαλάρωσε με τους κωδικούς και εξήγησε τα πράγματα με τρόπο κατανοητό και απλό.
Άσ’ τους να το κάνουν
Ναι, το καταλαβαίνουμε, βαριέσαι. Αλλά ο σκοπός είναι να μάθουν να το κάνουν ακόμη κι όταν εσύ δεν είσαι εκεί. Όταν συμφωνείς να γίνεις «δάσκαλος», μην κανονίσεις να βγεις για καφέ σε μισή ώρα. Αφιέρωσε όσο χρόνο χρειαστεί, κάτσε και εξήγησε τα πράγματα που πρέπει και, κυρίως, άσ’ τους να το κάνουν μόνοι τους. Μη βιάζεσαι να φύγεις και μην τους κάνεις στην άκρη το χέρι για να πατήσεις εσύ τα πλήκτρα ή να κουνήσεις το ποντίκι.
Η αυτοπεποίθησή τους θα μεγαλώσει, όταν καταφέρουν και κάνουν πράγματα μόνοι τους. Όχι όταν θα βλέπουν εσένα να τα κάνεις. Και αυτό δεν έχει σχέση με την ηλικία. Κι εσύ δε θα θυμόσουν τίποτε, αν κάποιος σου έδειχνε το οτιδήποτε, χωρίς να σε αφήνει να το δοκιμάσεις!
Λοιπόν, βάλτο στο μυαλό σου καλά: η ηλικία δεν είναι παράγοντας που μπορεί να αποτρέψει κάποιον από το να μάθει. Πιο παλιά, η γλώσσα ήταν για τη χώρα μας σοβαρός αποτρεπτικός παράγοντας, αλλά εδώ και πολλά χρόνια, δεν ισχύει ούτε αυτό. Επομένως, αν θες να γίνεις δάσκαλος, γίνε! Όλοι μπορούν να μάθουν… κι εσύ μπορείς να διδάξεις!