Η ανθρωπότητα ονειρευόταν την ουτοπία από αρχαιοτάτων χρόνων. Η ουτοπία, τουλάχιστον όπως αυτή έχει περάσει στις δυτικές κουλτούρες μέσα από φιλοσόφους, ποιητές και ζωγράφους, απεικονίζεται ως μια κατάσταση τελειότητας και ομορφιάς. Πρακτικά, η ιδέα της ουτοπίας για πρώτη φορά απέκτησε υλική υπόσταση στην περιγραφή της Ατλαντίδας από τον Πλάτωνα, ως μια πόλη απείρου κάλλους και ευημερίας, όσο και τεχνολογικής προόδου. Η ιδέα αυτή της ουτοπίας συνεχίζει μέχρι και στις μέρες μας να ταλανίζει τη σκέψη όλων των ανθρώπων, από τους αρχιτέκτονες και τους πολεοδόμους μέχρι και τους μηχανικούς και τους σχεδιαστές μικροηλεκτρονικής. Τα παραδείγματα είναι πάμπολλα πλέον, από τους υπερσύγχρονους ουρανοξύστες μέχρι τα αυτόνομα οχήματα.
Βιωσιμότητα και περιβάλλον
Αν και πάντοτε η ουτοπία συσχετιζόταν και με το περιβάλλον και το πράσινο, τα τελευταία χρόνια η κλιματική αλλαγή και η οικολογική κρίση την οποία βιώνουμε έχει εκτοξεύσει την έννοια της βιωσιμότητας στην κορυφή των προτεραιοτήτων. Μπορεί να είμαστε σε θέση να σχεδιάσουμε μια σύγχρονη πόλη με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, θα πρέπει, όμως, να είμαστε σε θέση να την καταστήσουμε απολύτως αυτάρκη, αποδοτική και βιώσιμη, κυρίως στο επίπεδο του περιβάλλοντος. Παραδοσιακά, οι μεγαλουπόλεις αποτελούσαν «καταβόθρες» πόρων και παραγωγούς αποβλήτων. Οι πόλεις του παρελθόντος εξαρτώνταν από την ύπαιθρο και από εξωτερικά βιομηχανικά κέντρα για την τροφοδοσία τους και την εισροή τροφίμων, ενέργειας και πρώτων υλών· ταυτοχρόνως, εξαρτώνταν από την ύπαιθρο και για την εξαγωγή των μεγατόνων αποβλήτων τους οποίους παρήγαγαν. Οι έξυπνες πόλεις του μέλλοντος θα πρέπει να μεταλλαχθούν σε κάτι αποδοτικό και βιώσιμο.
Τεχνολογία και συνδεσιμότητα
Τα τελευταία χρόνια αρχίζει και διαφαίνεται μια οδός η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει στον υπέρτατο στόχο: την ύπαρξη και τη λειτουργία έξυπνων πόλεων οι οποίες θα είναι αποδοτικές, έξυπνες και βιώσιμες. Οι ειδικοί συμφωνούν στο ότι μια πόλη είναι έξυπνη όταν τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας συνεργάζονται και χρησιμοποιούν την τεχνολογία για την ευημερία των κατοίκων της, για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την ευημερία όλων.
Ντουμπάι
Αυτή τη στιγμή, το καλύτερο παράδειγμα ενός αστικού περιβάλλοντος το οποίο κατασκευάστηκε εκ του μηδενός με αυτούς τους στόχους είναι ο χώρος της Expo 2020 στο Ντουμπάι. Σε αυτό το χώρο, η Siemens έχει δημιουργήσει ένα χάρτη για το πώς θα πρέπει να χτίζονται οι πόλεις του μέλλοντος. Σε μια έκταση όσο δύο φορές το Μονακό και με πάνω από 130 κτήρια, η Expo 2020 εκμεταλλεύεται την τεχνολογία για να δημιουργήσει την πιο ψηφιοποιημένη, βιώσιμη και ασφαλή έκθεση στην 170-χρονη ιστορία των εκθέσεων.
Η ευφυία της Expo 2020 πατάει πάνω στο MindSphere, το λειτουργικό σύστημα της Siemens το οποίο βασίζεται στο cloud και μέσω του οποίου αξιοποιούνται δεδομένα τα οποία παράγονται από ανελκυστήρες, κλιματιστικά, φωτιστικά και πολλά άλλα συστήματα hardware και τα οποία είναι όλα συνδεδεμένα και λειτουργούν συνεργατικά έτσι ώστε να επαναπροσδιορίσουν τη ζωή σε ένα αστικό περιβάλλον.
Το σύστημα χρησιμοποιεί πληροφορίες από 210.000 πηγές, 5.500 πόρτες και πάνω από 15.000 κάμερες έτσι ώστε να βελτιστοποιήσει τις λειτουργίες της πόλης, να μειώσει τις εκπομπές ρύπων, αλλά κυρίως να αναβαθμίσει την άνεση και την ασφάλεια των επισκεπτών – όλα ταυτοχρόνως, ενιαία! Μάλιστα, καταναλώνει λιγότερη ενέργεια, εξομαλύνει τις κορυφές και τις βυθίσεις στην παραγωγή των ανανεώσιμων πηγών, ενώ βελτιστοποιεί και την αποθήκευση ενέργειας σε μπαταρίες και την φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων!
Η θεματική της Expo 2020 είναι το «connecting minds and creating the future» κάτι το οποίο μιλάει για τη δυναμική των έξυπνων πόλεων: η εξυπνοποίηση – γιατί δε μιλάμε για νέες πόλεις οι οποίες θα χτιστούν εκ του μηδενός ως έξυπνες πόλεις, αλλά οι υφιστάμενες δικές μας πόλεις οι οποίες θα πρέπει να μετασχηματιστούν και να μεταλλαχθούν έτσι ώστε να γίνουν έξυπνες – θα μετασχηματίσει τη διαχείριση, τις μετακινήσεις, την υγεία και την ασφάλεια των πόλεων, μια διαδικασία η οποία πρόκειται να παράξει παγκοσμίως οικονομικά οφέλη της τάξης των δεκάδων τρισεκατομμυρίων δολαρίων (ή ευρώ) μέχρι το 2026. Αυτός είναι και ο λόγος που οι επενδύσεις στη μετατροπή των πόλεων σε έξυπνες πρόκειται να εκτοξευθούν από τα 100 δισεκατομμύρια το 2021 στα 250 δισεκατομμύρια το 2030. Μεγάλο τμήμα αυτών θα είναι στον ιδιωτικό τομέα, σε έξυπνα κτήρια και έξυπνα μικροδίκτυα, αλλά και στον δημόσιο τομέα. Τα οφέλη, όμως, θα τα απολαύσουν όλοι!
Ένας κόσμος ο οποίος απεξαρτάται από τον άνθρακα θα πρέπει να είναι σε θέση να εκμεταλλεύεται πολύ καλύτερα τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως ηλιακά πάνελ σε ταράτσες κτηρίων όσο και ανεμογεννήτριες. Θα πρέπει να είναι σε θέση να διαχειρίζεται πολύ καλύτερα τις ροές αυτοκινήτων, να είναι πιο αποδοτικός στη διαχείριση του νερού και των λυμάτων. Ο κόσμος αυτός θα έχει πόλεις με καθαρό αέρα και αποδοτική διακυβέρνηση.
Τελικά, όμως, η ψηφιακοποίηση (digitalization) των πόλεων είναι απλά ένα μέσο. Το τι θα συμβεί τελικά στην απόπειρά μας να δημιουργήσουμε τις δικές μας μικρές ουτοπίες θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις δικές μας προθέσεις. Ο στόχος είναι πόλεις οι οποίες θα είναι βιώσιμες, διασυνδεδεμένες και ευημερείς, οι οποίες θα απολαμβάνουν αγαθά όπως καθαρό νερό, καθαρό αέρα, ασφαλείς μετακινήσεις και πράσινη ενέργεια για όλους. Με απλά λόγια: ουτοπικές! Και ο μόνος τρόπος να το επιτύχουμε είναι, όπως είχε πει κάποτε ο Αβραάμ Λίνκολν, «ο πιο ασφαλής τρόπος να προβλέψεις το μέλλον είναι να το δημιουργήσεις».