Λοιπόν, ασχολείσαι με τη φωτογραφία. Συγχαρητήρια! Πιθανότατα ανήκεις στην κατηγορία εκείνη των ανθρώπων που βλέπουν τον κόσμο που μας περιβάλλει με άλλο μάτι. Κι όμως, μπορεί να έχεις καταπληκτικές ικανότητες, να βγάζεις πανέμορφες φωτογραφίες από τοπία, αντικείμενα, φύση και αστικά μέρη, αλλά να έχεις αντιληφθεί πως το απλό πορτραίτο δε μπορείς να το πετύχεις.

Μη φοβάσαι, δεν είσαι ο μόνος. Η φωτογραφία πορτραίτων είναι… άλλο πράγμα. Και μάλιστα, τις περισσότερες φορές, δεν γίνεται με smartphone ή μηχανή compact. Πρέπει να είσαι άνετος με το manual mode της μηχανής σου, ιδανικά μιας DSLR ή mirrorless, και να έχεις και τον κατάλληλο εξοπλισμό.

Ας δούμε λίγο πιο λεπτομερώς το ποια είναι τα μυστικά συστατικά για πανέμορφα και καθηλωτικά πορτραίτα.

Ο φακός

Ο ακρογωνιαίος λίθος του πορτραίτου, είναι ο φακός. Αν πιστεύεις πως παίρνεις ένα φακό zoom, κάθεσαι 5 μέτρα μακριά από το μοντέλο, ζουμάρεις μέχρι το κάδρο να σε ικανοποιεί και κάνεις κλικ, δε θα μπορούσες να κάνεις περισσότερο λάθος.

Οι φακοί zoom δεν κάνουν για πορτραίτα. Αν πρέπει να εντοπίσουμε μια περιοχή εστιακών αποστάσεων, θα λέγαμε 45-85mm με το ιδανικό να είναι το 50mm. Αυτός είναι και ο λόγος που οι 50άρηδες φακοί είναι η κατηγορία που εξακολουθούν οι εταιρείες να βγάζουν σωρηδόν και σε πολλές παραλλαγές. Οι φακοί αυτής της κατηγορίας συνήθως έχουν και πολύ μεγάλο διάφραγμα, τυπικά f/1.4 με f/1.8, κάτι που δίνει, εκτός από πολύ φως, και πολύ σφιχτό βάθος πεδίου και κάνει το θέμα να ξεχωρίζει από το φόντο.

Αν προσπαθήσεις να βγάλεις φωτογραφίες με zoom, θα διαπιστώσεις πως, όσο μεγαλύτερο το zoom, τόσο περισσότερο το φόντο μπαίνει μέσα στο θέμα και χαλάει το πορτραίτο. Αντιθέτως, οι πολύ ευρυγώνιοι φακοί εισάγουν περίεργες και καθόλου κολακευτικές παραμορφώσεις.

Άνοιγμα κλείστρου

Στα πορτραίτα, προσπάθησε να ανοίξεις το κλείστρο αρκετά, έτσι ώστε να στενέψεις το βάθος πεδίου. Ιδανικά, θέλεις το φόντο σου να είναι αρκετά έως πολύ φλου, με το θέμα σου εστιασμένο καλά, ενώ αν υπάρχει και bokeh, ακόμα καλύτερα! Το bokeh είναι κάτι που δίνει πολύ εντυπωσιακά αποτελέσματα στο φόντο, ειδικά αν υπάρχουν μεμονωμένες περιοχές έντονου φωτισμού, πχ μακρινά φώτα.

Χρόνος έκθεσης

Ο χρόνος έκθεσης εξαρτάται από το φακό σου, την ενεργή εστιακή απόσταση (αν έχεις φακό zoom), την ευαισθησία του αισθητήρα και, βέβαια, τον διαθέσιμο φωτισμό. Αν έχεις τη μηχανή σε προτεραιότητα διαφράγματος, τότε ο χρόνος θα υπολογιστεί αυτομάτως, αλλά αν τον δεις να μεγαλώνει επικίνδυνα, ενεργοποίησε τη σταθεροποίηση ἤ χρησιμοποίησε τρίποδο.

Ανέβασε το ISO

Όσο αυξάνεις την ευαισθησία του αισθητήρα (ISO), τόσο μειώνεται ο χρόνος έκθεσης. Επειδή οι άνθρωποι έχουν την κακή συνήθεια να κουνιούνται, έστω και ελάχιστα, και να ανοιγοκλείνουν μάτια, για να μειώσεις το χρόνο έκθεσης απλά αύξησε το ISO – πάντα σε λογικά επίπεδα, για να μην αρχίσει να μπαίνει και ψηφιακός θόρυβος (ή κόκκος που λέγαμε παλιά).

Φώτα, κι άλλα φώτα!

Ναι, ο καλός φωτισμός είναι το Α και το Ω στη φωτογραφία πορτρέτου. Το ανθρώπινο πρόσωπο έχει πολλές λεπτομέρειες, υφές και ανάγλυφο. Διάλεξε ένα σημείο με καλό φωτισμό και μη διστάσεις να προσθέσεις κι άλλες πηγές φωτός, έτσι ώστε να απαλύνεις τις έντονες σκιές και να κάνεις το μοντέλο σου να μοιάζει πιο νεανικό και ξεκούραστο. Ως γνωστόν, οι έντονες σκιές αναδεικνύουν κάθε ψεγάδι και κάνουν τα πρόσωπα να φαίνονται γερασμένα. Και να θυμάσαι: η καλύτερη πηγή φωτός δεν είναι, όπως λανθασμένα πιστεύουν κάποιοι, μια ηλιόλουστη μέρα. Είναι μια μέρα με ελαφριά συννεφιά και όχι απ’ ευθείας ήλιος!

Πάρε ανακλαστήρα

Συνεχίζοντας στην παράμετρο «φως», αν φωτογραφίζεις σε εξωτερικούς χώρους, όπου ο ήλιος είναι παρών και έντονος, ένας ανακλαστήρας είναι εκ των ων ουκ άνευ. Βάζεις έναν βοηθό από την αντίθετη πλευρά από τον ήλιο να ρίχνει την αντανάκλαση στις σκιές, από χαμηλή γωνία. Επειδή ο πλανήτης μας δεν έχει δύο ήλιους, με έναν (ή και περισσότερους) ανακλαστήρα πολλαπλασιάζουμε τις πηγές φωτός και βελτιώνουμε θεαματικά το αποτέλεσμα.

Νετάρισμα

Όταν το βάθος πεδίου στενεύει, είναι πολύ σημαντικό να έχεις το θέμα σου εστιασμένο με ακρίβεια, για να μη βγει εκτός πεδίου και φλου. Χρησιμοποίησε τις περιοχές εστίασης που παρέχει η μηχανή σου και διάλεξε κάτι με έντονο contrast, π.χ τα μάτια. Απέφυγε περιοχές με ομογενές χρώμα, όπως το μέτωπο, ἤ τα μαλλιά, γιατί θα μπερδέψουν το autofocus και θα πάρεις φωτογραφίες με το θέμα σου φλου.

Πόζα

Βρες τις καλές γωνίες του μοντέλου σου. Δοκίμασε πολλές γωνίες, στάσεις και πόζες, βγάλε πολλές δοκιμαστικές φωτογραφίες και μη διστάσεις να το συζητήσεις με το μοντέλο (ακόμη κι αν είναι η γιαγιά σου). Η στάση του σώματος, η γωνία του κεφαλιού, τα μαλλιά, τα μάτια, το στόμα, όλα παίζουν το ρόλο τους. Επίσης η γωνία του φωτισμού δημιουργεί κι αυτή μικροδιαφορές στη σκίαση και μπορεί να αλλάξει εντελώς τον τόνο ενός πορτραίτου.

Φλας

Απέφυγε το απ’ ευθείας φλας σε σκοτεινές λήψεις. Αντιθέτως, αν είσαι έξω στο φως της ημέρας, το φλας μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά, φωτίζοντας τυχόν σκοτεινές περιοχές και μαλακώνοντας τις έντονες σκιές που κάνει ο ήλιος.

Τελειώνοντας, όπως και στα περισσότερα πράγματα, η φωτογραφία πορτραίτου θέλει εμπειρία και εξάσκηση. Μην περιμένεις να βγάλεις το τέλειο πορτραίτο από το πρώτο κλικ. Βρες ένα φίλο ή μια φίλη και βγάλε δεκάδες φωτογραφίες, μέσα, έξω, το πρωί, το βράδυ, το μεσημέρι, με όλους τους πιθανούς συνδυασμούς. Έπειτα κάθισε στον υπολογιστή σου και αξιολόγησε τις λήψεις σου. Δες στις κακές τι δεν πήγε καλά, βρες στις καλές τι είναι αυτό που τις κάνει καλές, και μάθε από τα λάθη σου.