Η ιστορία κάνει κύκλους. Από την απαρχή των ηλεκτρονικών υπολογιστών, πριν (χοντρικά) έναν αιώνα, οι υπολογιστές ήταν τεράστια μηχανήματα που καταλάμβαναν ολόκληρα κτήρια, ενώ κατανάλωναν τεράστιες ποσότητες ενέργειας. Στις δεκαετίες από τα ’70s έως και τα ’90s η πεποίθηση ήταν πως ο καιρός των τεράστιων υπολογιστών είχε περάσει, καθώς τα απλά PCs έκαναν άλματα στην απόδοση. Κι όμως, δεκαετίες μετά, οι τεράστιοι υπερυπολογιστές, όπως ονομάζονται πλέον, εξακολουθούν και είναι απαραίτητοι, καθώς οι απαιτήσεις για υπολογιστική ισχύ έχουν πολλαπλασιαστεί.
Εδώ και σχεδόν 10 χρόνια, η Ελλάδα διαθέτει τον υπερυπολογιστή ARIS, ο οποίος τους πρώτους μήνες της λειτουργίας του έβαλε τη χώρα μας στο top-500 των υπερυπολογιστών παγκοσμίως. 10 χρόνια στον κόσμο της πληροφορικής, όμως, αντιστοιχούν σε… χιλιετίες εξέλιξης, και ο ARIS έχει ήδη φτάσει στα όριά του, παρά το γεγονός πως μόλις ολοκληρώθηκε και ένα πρόγραμμα αναβάθμισης που αύξησε τις επιδόσεις του σε σημαντικό βαθμό. Οι αρχιτεκτονικοί περιορισμοί του συστήματος, όμως, δεν παρακάμπτονται κι αυτός είναι ο λόγος που ήδη δρομολογείται η κατασκευή του διαδόχου. Όσπερ διάδοχος, λοιπόν, Δαίδαλος!
Η σχεδίαση του Δαίδαλου προβλέπει έναν υπερυπολογιστή με υψηλότατες επιδόσεις, και ο οποίος, αν λειτουργούσε σήμερα θα βρισκόταν στην 15η θέση των υπερυπολογιστών παγκοσμίως. Μέχρι, όμως, να τεθεί σε λειτουργία, στις αρχές του 2025 κατά πάσα πιθανότητα, θα βρίσκεται κάπου ανάμεσα στις θέσεις 30 και 40. Καθόλου άσχημη θέση, αν λάβουμε υπ’ όψιν μας πως οι πρώτες θέσεις είναι μονίμως κατειλημμένες από ΗΠΑ, Ιαπωνία, Κίνα, αλλά και τις μεγάλες χώρες της Ευρώπης όπως η Γαλλία και η Φινλανδία.
Η απόδοση των υπερυπολογιστών μετριέται σε FLOPS (Floating-point Operations Per Second), δηλαδή πόσες πράξεις κινητής υποδιαστολής μπορούν να εκτελέσουν ανά δευτερόλεπτο. Αυτή τη στιγμή, οι υπερυπολογιστές μόλις έχουν σπάσει το φράγμα του ενός exaFLOPS, δηλαδή ένα πεντάκις εκατομμύριο πράξεις το δευτερόλεπτο (10¹⁸ FLOPS), με ένα και μόνο μηχάνημα, το Frontier, έναν υπερυπολογιστή ο οποίος βρίσκεται στις ΗΠΑ. Επειδή η πρόοδος έρχεται σε άλματα, όμως, ο δεύτερος γρηγορότερος υπερυπολογιστής, ο Fugaku που βρίσκεται στην Ιαπωνία, φτάνει “μόλις” τα 442 petaFLOPS (10¹⁵ FLOPS), δηλαδή χοντρικά το 1/3 της απόδοσης του Frontier.
Ο δικός μας υπερυπολογιστής, ο Δαίδαλος, αναμένεται να έχει απόδοση πάνω από 60 petaFLOPS, κάτι που μπορεί να φαίνεται λίγο σε σύγκριση με τους κορυφαίους υπερυπολογιστές, όμως είναι πολύ γρηγορότερος από οτιδήποτε έχουμε στην Ελλάδα και, πανευρωπαϊκά, θα βρισκόταν στην 4η θέση, μετά τους Lumi (Φινλανδία), Leonardo (Ιταλία), και Marenostrum 5 (Ισπανία).
Η σημασία των υπερυπολογιστών στην έρευνα είναι τεράστια. Τα συστήματα αυτά μοιράζουν τους πόρους τους σε ερευνητικά κέντρα σε όλη τη χώρα και μάλιστα η ζήτηση είναι τεράστια και αφορά έρευνα σε πολλούς τομείς, όπως της ιατρικής, της γενετικής, της βιολογίας, και προφανώς της φυσικής (αστροφυσικής, επιστήμης υλικών, θεωρητικής φυσικής) και της χημείας. Η Ελλάδα είναι μια από τις τέσσερις Ευρωπαϊκές χώρες που θα αποκτήσουν υπερυπολογιστή τέτοιου μεγέθους, μαζί με τις Ουγγαρία, Ιρλανδία, και Πολωνία. Ο Δαίδαλος θα φιλοξενηθεί σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στο Τεχνολογικό και Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου, ενώ θα τροφοδοτείται από σύστημα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και θα ψύχεται από ειδικά συστήματα χαμηλής περιβαλλοντικής επιβάρυνσης. Επιπλέον, όπως συνηθίζεται πλέον, θα διαθέτει τόσο συμβατικούς επεξεργαστές (CPUs) όσο και ειδικές μονάδες επιτάχυνσης (GPUs ή APUs).
Ο Δαίδαλος θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης κατά 70%, ενώ το υπόλοιπο μέσω κοινοτικής χρηματοδότησης.