Εν έτει 2024, οι άνθρωποι ενημερώνονται σε μεγάλο βαθμό από το YouTube και όχι από κάποιο άλλο παραδοσιακό μέσο ενημέρωσης – βλέπε τηλεόραση ή ραδιόφωνο. Οι μετρήσεις δείχνουν πως στις ΗΠΑ το ποσοστό φτάνει το 23%. Το πρόβλημα σε αυτό, όμως, είναι πως το YouTube δεν ενδιαφέρεται για την ακρίβεια των περιεχομένων των βίντεο που προτείνει. Ο αλγόριθμος του YouTube είναι φτιαγμένος για να βρίσκει βίντεο με θέματα που πιθανώς ενδιαφέρουν τον εκάστοτε χρήστη και όχι για το εάν αυτά τα βίντεο περιέχουν αληθινές πληροφορίες. Ο στόχος του αλγορίθμου είναι η μεγιστοποίηση του χρόνου θέασης και όχι η αξιοπιστία, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε παραπληροφόρηση.
Δεν είναι υπερβολή να πούμε πως, βλέποντας βίντεο στο YouTube, μονίμως βρισκόμαστε δύο βήματα μακριά από τον ορίζοντα γεγονότων που θα μας οδηγήσει σε μια μαύρη τρύπα από βίντεο με θεωρίες συνωμοσίας, εξωγήινους, θεωρίες επίπεδης Γης, και άλλα πράγματα που δεν μπορούμε να διανοηθούμε.
Ως μέτρο σύγκρισης μπορούμε να αναφέρουμε το X (τέως Twitter), το οποίο διαθέτει μια λειτουργία που ονομάζεται Community Notes. Αυτό επιτρέπει σε contributors να προσθέσουν σημειώσεις και να μαρκάρουν πιθανώς παραπλανητικά posts, γράφοντας την πραγματική αλήθεια σε posts που προωθούν την παραπληροφόρηση. Αυτά τα community notes δέχονται ψήφους από άλλους contributors και, εάν αρκετοί τα υπερψηφίσουν, τότε το note θα εμφανίζεται μονίμως δίπλα από το αρχικό post. Αυτό παρέχει μια δικλείδα ελέγχου στην πλατφόρμα.
Με το YouTube να μη διαθέτει τέτοιον μηχανισμό, ερευνητές του University of Washington δημιούργησαν το Viblio, ένα plugin το οποίο επιτρέπει την αξιολόγηση των περιεχόμενων ενός βίντεο, κρίνοντας την αξιοπιστία του. Μάλιστα, το Viblio παρέχει τη δυνατότητα στον εκάστοτε χρήστη να μαρκάρει συγκεκριμένες περιοχές του βίντεο με χρωματικό κώδικα, για να σημάνει συγκεκριμένα πράγματα, ενώ ο χρήστης μπορεί να δώσει και παραπομπές ή περισσότερα στοιχεία. Το κόκκινο δείχνει σχόλιο που αντικρούει τους ισχυρισμούς του βίντεο, το πράσινο επιβεβαιώνει, ενώ το μπλε παρέχει περισσότερες λεπτομέρειες ή επεξηγήσεις. Με αυτόν τον τρόπο, το Viblio δίνει μεγαλύτερο έλεγχο στους χρήστες, οι οποίοι αυτή τη στιγμή έχουν ως μοναδικό τρόπο αντίδρασης σε ένα βίντεο το “dislike” ή το “report” για πιο ακραίες περιπτώσεις.
Στις δοκιμές των ερευνητών, το σύστημα δόθηκε σε εθελοντές οι οποίοι κλήθηκαν να αξιολογήσουν μια σειρά από συγκεκριμένα βίντεο από διάφορες πηγές (πχ Good Morning America, Fox News, ASAPScience). Ενδιαφέρον παρουσίασαν και τα σχόλια των εθελοντών, καθώς έκριναν την αξιοπιστία των βίντεο μέσα από διάφορες (υποκειμενικές) παραμέτρους, όπως το πόσο καλογυρισμένο ήταν το βίντεο ή το αν γνώριζαν το κανάλι ή την πηγή.
Ο λόγος που το plugin δεν είναι διαθέσιμο, πέραν των τεχνικών περιορισμών, είναι το ότι οι ερευνητές εντόπισαν σημαντικές δυσκολίες στην αξιολόγηση βίντεο με αμφιλεγόμενη θεματολογία. Ενώ είναι εύκολο να αξιολογηθούν βίντεο παραπληροφόρησης, όπως αυτά με θέματα “επίπεδη Γη” ή “τα αεροπλάνα μας ψεκάζουν”, όταν τα θέματα δεν είναι αυταπόδεικτα – και ειδικά σε θέματα πολιτικής – οι ίδιες οι αξιολογήσεις εμφάνιζαν σημαντική απόκλιση. Οι ερευνητές πιστεύουν πως χρειάζεται περισσότερη μελέτη προτού καταλήξουν στον βέλτιστο τρόπο αξιολόγησης των βίντεο, ενώ σημειώνουν πως, αντί για plugin, η καλύτερη λύση θα ήταν να ενσωματωθούν αυτές οι λειτουργίες στο YouTube από την ίδια τη Google!