Τον τελευταίο καιρό βλέπουμε τους κατασκευαστές smartphone να έχουν ξεκινήσει μια τρελή κούρσα, η οποία έχει εστιάσει πάνω στις οθόνες και, πιο συγκεκριμένα, στα refresh rates των οθονών. Πριν από μερικά χρόνια, αυτό το στοιχείο δεν αναφερόταν καν στα specs των smartphones· τώρα είναι ένα από τα πιο προβεβλημένα στοιχεία σε παρουσιάσεις και ακόμη και στα κουτιά των συσκευών. Τι σημαίνει, όμως, το refresh rate για τον χρήστη και γιατί θα πρέπει να ενδιαφέρεσαι για αυτό;

Τι είναι;

Το refresh rate είναι, σε ελληνικά, ο ρυθμός ανανέωσης της οθόνης. Η οποιαδήποτε οθόνη προβάλλει εικόνες (αλλιώς καρέ) και το πόσο γρήγορα μπορεί μια οθόνη να αλλάξει την κατάσταση των pixels της έτσι ώστε να προβάλλει μια νέα εικόνα ονομάζεται refresh rate, το οποίο μετριέται σε Hertz. Μια οθόνη με refresh rate 60Hz μπορεί να προβάλλει 60 εικόνες το δευτερόλεπτο, ενώ μια οθόνη με refresh rate 120Hz μπορεί να προβάλλει 120 εικόνες το δευτερόλεπτο.

Τι σημαίνει;

Το ότι η οθόνη του κινητού σου μπορεί να προβάλλει περισσότερα καρέ ανά δευτερόλεπτο σημαίνει πως, για οτιδήποτε, θα υπάρχουν περισσότερες εικόνες. Προφανώς το refresh rate δεν έχει καμία επίπτωση σε μια σταθερή εικόνα, μιας και το ανθρώπινο μάτι δε μπορεί να διακρίνει τίποτε γρηγορότερο από 25Hz, ενώ πέρα από τα 60Hz δεν διακρίνει ούτε καν κάποιο ανεπαίσθητο τρεμόπαιγμα. Όπου υπάρχει κίνηση, όμως, ο ανθρώπινος εγκέφαλος, ο οποίος επεξεργάζεται τα δεδομένα που καταγράφουν τα μάτια, μπορεί να διακρίνει καθυστερήσεις και αργοπορίες σε συγκεκριμένες περιπτώσεις όπου υπάρχει αλληλεπίδραση – όπως για παράδειγμα στα παιχνίδια. Ακόμη και στους υπολογιστές, οι οθόνες gaming ήταν οι πρώτες οι οποίες άρχισαν να ανεβάζουν το refresh rate, ακριβώς διότι οι gamers ήταν οι πρώτοι οι οποίοι άρχισαν να «νιώθουν» την αργοπορία στα 60Hz. Αλλά τα smartphones έχουν animations και διάφορα άλλα εφέ σε κάθε πτυχή του user interface τους, ενώ και ο απ’ ευθείας χειρισμός με τα δάκτυλα κάνει τις όποιες καθυστερήσεις της οθόνης πιο εύκολα αντιληπτές, ακόμη και από απλούς χρήστες.

Πώς συνδέεται με τη GPU;

Όπως ίσως ξέρεις, η «ορατή» ταχύτητα της οποιασδήποτε κάρτας γραφικών ή GPU μετριέται σε fps, δηλαδή καρέ ανά δευτερόλεπτο. Προφανώς η ταχύτητα αυτή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το refresh rate της οθόνης, μιας και δεν αρκεί η οθόνη να μπορεί να δείξει πολλά καρέ το δευτερόλεπτο αλλά, προφανώς, και η GPU θα πρέπει να μπορεί να παράγει τουλάχιστον τον ίδιο αριθμό καρέ ανά δευτερόλεπτο. Στα smartphones οι κατασκευαστές φροντίζουν (τις περισσότερες φορές) έτσι ώστε η ενσωματωμένη GPU να είναι σε θέση να ανταπεξέλθει σε αυτή την δουλειά – κάτι το οποίο δεν ισχύει σε κανονικούς υπολογιστές, στους οποίους μπορείς να συνδυάσεις όποια οθόνη θέλεις με όποια GPU θέλεις.

Τι θα δω;

Όπως προαναφέραμε, τις περισσότερες φορές δεν θα δεις κάτι με τα μάτια σου, αλλά σίγουρα θα καταλάβεις διαφορά. Η διαφορά θα έρθει υπό τη μορφή αυτού που, αγγλιστί, ονομάζεται «responsiveness» (ανταποκρισιμότητα), δηλαδή το πόσο γρήγορα ανταποκρίνεται το κινητό στις εντολές σου, αλλά και στο πόσο ομαλά φαίνονται και νιώθεις τα διάφορα εφέ, όπως για παράδειγμα αυτό της κύλισης κειμένου. Επίσης θα διακρίνεις και μείωση στη θολούρα κατά τη διάρκεια της κύλισης και άλλων κινήσεων επί της οθόνης, κάτι που σε παλαιότερα κινητά μπορεί να το θεωρούσες φυσιολογικό. Πλέον θα είσαι σε θέση να διαβάζεις το κείμενο ενώ αυτό κυλάει!

Και στα παιχνίδια;

Προφανώς και στα παιχνίδια. Ειδικά στα παιχνίδια! Μάλιστα, υπάρχει και ένα παράπλευρο όφελος για τα παιχνίδια: οθόνες με αυξημένο refresh rate έχουν μικρότερο response time αλλά και input lag, δηλαδή μειώνεται ο χρόνος που απαιτείται μεταξύ της δικής σου αντίδρασης σε κάτι που βλέπεις να συμβαίνει στο παιχνίδι και της πραγματικής καταγραφής της δικής σου αντίδρασης από το ίδιο το παιχνίδι. Σε μια οθόνη 60Hz το lag δε μπορεί να πέσει κάτω από τα 16,63 χιλιοστά του δευτερολέπτου, ενώ στα 120Hz το όριο αυτό πέφτει στα 8,33 msec!

Είναι όλα ρόδινα;

Όχι. Η αύξηση του refresh rate οδηγεί αναπόφευκτα και σε αύξηση στην κατανάλωση ενέργειας. Είναι προφανές το ότι η ίδια η οθόνη καταναλώνει περισσότερη ενέργεια για κινούμενες εικόνες παρά για στατικές, ενώ περισσότερο δουλεύουν και η GPU αλλά και ο επεξεργαστής της συσκευής για να ζωγραφίσουν τα περισσότερα καρέ που απαιτούνται.

Επίσης οι ίδιες οι οθόνες είναι πιο ακριβές, επομένως και τα μοντέλα τα οποία τις χρησιμοποιούν έχουν ανεβασμένη τιμή.

Αυτός είναι και ο λόγος που οι κορυφαίες εταιρείες του χώρου δεν χρησιμοποιούν τη μέγιστη τιμή του refresh rate συνεχώς, αλλά έχουν παρουσιάσει λύσεις προσαρμοστικού (adaptive) refresh rate. Τι κάνει αυτό; Προσαρμόζει το refresh rate ανάλογα με το αν υπάρχει κίνηση στις εικόνες και το μειώνει αναλόγως του πόσο έντονη είναι η κίνηση. Αν δεν χρειάζεται να ανανεώσει την οθόνη πολύ γρήγορα, απλά… επιβραδύνει. Για παράδειγμα, η Samsung με τη σειρά Galaxy S21 (βρες το εδώ) έχει κάνει έτσι το σύστημα ώστε να μπορεί να ανέβει μέχρι τα 120Hz αν παίζεις παιχνίδια, αλλά και να κατέβει μέχρι τα 48Hz όποτε δεν χρειάζεται! Προφανώς, και η Apple έχει κάνει το ίδιο με τα τελευταία iPhone 13 (βρες το εδώ).

Είναι απαραίτητο;

Αυτό μόνο εσύ μπορείς να το αποφασίσεις! Αν μιλάμε επί θεωρητικής βάσεως, ούτε το φλας είναι απαραίτητο σε ένα smartphone, ούτε οι τετραπλές κάμερες, ούτε ο αναγνώστης δακτυλικού αποτυπώματος. Πλην όμως υπάρχουν. Για την ώρα, έχεις τη δυνατότητα να επιλέξεις εάν το επόμενο smartphone σου θα έχει αυτή την δυνατότητα. Μέχρι που, σε λίγα χρόνια, όλα τα smartphones, από τα πιο ακριβά μέχρι και τα πιο φτηνά, θα έχουν όλα οθόνες με adaptive refresh rate και, κάπως έτσι, θα λήξει το θέμα.