Η ιστορία της ανθρώπινης παρουσίας στη Σελήνη είναι ταυτόχρονα επική και τραγική. Επική διότι το μακρινό 1969, πατώντας στα – και ενίοτε ξεπερνώντας τα – όρια της διαθέσιμης τότε τεχνολογίας, η ανθρωπότητα κατάφερε και πάτησε στη Σελήνη. Ενώ το επίτευγμα ήταν ασύλληπτο, όμως, δεν πέρασαν παρά 3 χρόνια και μόλις 7 αποστολές μέχρι την ακύρωση του προγράμματος Apollo. Οι τελευταίοι άνθρωποι έφυγαν από τη Σελήνη στις 19 Δεκεμβρίου του 1972, ενώ ήδη το κοινό της Αμερικής είχε χάσει το ενδιαφέρον του! Κι όμως, η Σελήνη έχει τεράστια σημασία για την ανθρωπότητα. Αυτός είναι και ο λόγος που η NASA (και άλλες υπηρεσίες) έχει θέσει ως στόχο της την επιστροφή στον μεγάλο δορυφόρο της Γης όσο πιο σύντομα γίνεται.

Άρτεμις

Το πρόγραμμα που έστειλε τους ανθρώπους στη Σελήνη ονομαζόταν Apollo, και η NASA επέλεξε να ονομάσει το νέο πρόγραμμα “Artemis”, για ιστορικούς λόγους! Το πρόγραμμα Artemis είναι ήδη εν εξελίξει, με το Artemis 1 να έχει εκτοξευθεί στις 16 Νοεμβρίου του 2022, ως ένα πρώτο βήμα. Αυτή τη φορά, όμως, η NASA δεν θέλει απλώς να στείλει 2-3 ανθρώπους στη Σελήνη, αλλά να προετοιμάσει τις υποδομές για μόνιμη και βιώσιμη αποίκηση, παράλληλα με την εγκατάσταση δορυφόρων γύρω από τη Σελήνη για περαιτέρω διαστημικές αποστολές και ανεφοδιασμό σκαφών. Ο απώτερος στόχος, βέβαια, δεν είναι άλλος από τον πλανήτη Άρη, με τη Σελήνη να λειτουργεί ως το κοντινό μας διαστημικό “λιμάνι”.

Ο σχεδιασμός του Artemis προβλέπει τουλάχιστον 11 αποστολές, κάποιες επανδρωμένες, με τις πρώτες 6 (Artemis 2 – 7) να προετοιμάζονται ήδη. Οι μεσοπρόθεσμοι στόχοι θέλουν την κατασκευή του Artemis Base Camp, της βάσης στην επιφάνεια της Σελήνης, και του Lunar Gateway, του διαστημικού σταθμού σε τροχιά γύρω από αυτήν. Για πρώτη φορά, η NASA χρησιμοποιεί εταιρείες για την κατασκευή και λειτουργία διαφόρων τμημάτων του προγράμματος, αλλά συνεργάζεται και με ξένες διαστημικές υπηρεσίες όπως η Ευρωπαϊκή ESA, η Καναδική CSA, και η Ιαπωνική JAXA.

Ναι, αλλά γιατί;

Η επέκταση των δραστηριοτήτων της ανθρωπότητας στο διάστημα είναι επιβεβλημένη, τόσο για την εύρεση πόρων (μεταλλεύματα, πρώτες ύλες) χωρίς να καταστρέφουμε το περιβάλλον της Γης, όσο και για την ίδια την επιβίωσή μας ως είδος. Ο αποικισμός του διαστήματος είναι κάτι που μπορεί να αποφέρει τεράστια οφέλη σε ολόκληρη την ανθρωπότητα – οι αστεροειδείς αποτελούνται από πολύτιμα μέταλλα και άλλες πρώτες ύλες, τα οποία είναι διαθέσιμα για χρήση χωρίς καν εξόρυξη, μιας και μιλάμε για βράχους που απλά “πλέουν” στο διάστημα! Αντί να ανοίγουμε τεράστια χάσματα στην επιφάνεια της Γης για να εξορύξουμε πρώτες ύλες (πχ λίθιο), μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τους πόρους της ζώνης των αστεροειδών, η οποία βρίσκεται μεταξύ Άρη και Δία. Το πρώτο βήμα, λοιπόν, είναι η Σελήνη, το δεύτερο ο Άρης, και… φτάσαμε στους αστεροειδείς.

Δευτερευόντως, η εξάπλωση της ανθρωπότητας διασφαλίζει τη επιβίωσή μας ως είδος, ακόμη και στην (απίθανη) περίπτωση μιας τεράστιας καταστροφής στη Γη, όπως η πτώση κάποιου μετεωρίτη ή κάποια άλλη φυσική καταστροφή.

Ορόσημα προς το φεγγάρι

Ένα από τα πιο σημαντικά βήματα για την επιστροφή στη Σελήνη είναι η πλήρης λειτουργία του Starship, του οχήματος της εταιρείας SpaceX. Η NASA έχει επιλέξει το Starship ως το όχημα που θα μεταφέρει τους ανθρώπους στη Σελήνη, η ανάπτυξη του οποίου συνεχίζεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς.

Το Artemis 2 θα χρησιμοποιήσει μια κάψουλα Orion και αναμένεται να εκτοξευθεί στα τέλη του 2024, για μια 10ήμερη επανδρωμένη αποστολή με 4 αστροναύτες (έχουν ήδη επιλεχθεί). Περίπου ένα χρόνο μετά, στα τέλη του 2025 ή αρχές του 2026, η αποστολή Artemis 3 θα εκτοξευθεί με στόχο την προσσελήνωση κοντά στον νότιο πόλο. Το πλήρωμα θα περάσει μια εβδομάδα εξερευνώντας την επιφάνεια, ενώ πιο πριν, θα έχουν αποτεθεί (από μη επανδρωμένη αποστολή) ένα σεληνιακό όχημα (rover) και άλλος εξοπλισμός. Προτεραιότητα είναι η εύρεση πάγου.

Παράλληλα, το 2025 αναμένονται και οι πρώτες δύο εκτοξεύσεις για την συναρμολόγηση του Gateway σε τροχιά. Το τμήμα ενέργειας και ώθησης (Power & Propulsion Element) και το τμήμα διαβίωσης και εφοδιασμού (Habitation & Logistics Outpost) θα είναι τα πρώτα τμήματα, τα οποία θα εκτοξευθούν με πυραύλους Falcon Heavy της SpaceX.

Η τέταρτη αποστολή, το Artemis 4, σχεδιάζεται για τον Σεπτέμβριο του 2028, με τέσσερις αστροναύτες να ταξιδεύουν στο Gateway και να συνεχίζουν τη συναρμολόγηση του σταθμού, φέροντας μαζί τους το δεύτερο τμήμα διαβίωσης (I-Hab). Σύμφωνα με τα σχέδια, δύο αστροναύτες (ένας από την ESA) θα χρησιμοποιήσουν ένα όχημα από το Gateway για να κατέβουν στην επιφάνεια της Σελήνης.

Η πέμπτη αποστολή, το Artemis 5, τοποθετείται τον Σεπτέμβριο του 2029, με άλλους τέσσερις αστροναύτες να ταξιδεύουν στο Gateway και δύο από αυτούς να κατεβαίνουν στην επιφάνεια της Σελήνης. Η αποστολή θα μεταφέρει και το τμήμα ανεφοδιασμού, υποδομών, και τηλεπικοινωνιών (European System Providing Refuelling, Infrastructure and Telecommunications) στο Gateway, το οποίο θα ενσωματωθεί.

Οι επόμενες αποστολές είναι στην αρχή του σχεδιασμού, με το Artemis 6 να προορίζεται για τη μεταφορά τμήματος αεροφράκτη (airlock) και το Artemis 7 (μάλλον) θα μεταφέρει το πρώτο σεληνιακό όχημα (rover) με καμπίνα υπό πίεση. Μέχρι τότε, το Gateway θα είναι σε πλήρη λειτουργία, επομένως οι επόμενες αποστολές θα είναι πιο εύκολες!

Όλες οι αποστολές, τόσο οι πρώτες 6 όσο και οι επόμενες, έχουν σαφή στόχο την δόμηση των υποδομών για κάτι πολύ περισσότερο μόνιμο. Οι αποστολές στην επιφάνεια της Σελήνης θα εξαρτηθούν σε μεγάλο βαθμό από την εύρεση νερού (πάγου) στην επιφάνεια, αλλά ο στόχος είναι πλέον σαφής: η ανθρωπότητα θα επιστρέψει στη Σελήνη για να μείνει!

Δες το παρακάτω βίντεο: