Fake news: οι δύο λέξεις που έχουν κυριαρχήσει στη ζωή μας τα τελευταία λίγα χρόνια. Όλοι γνωρίζαμε πως αυτά που βλέπουμε στο Internet, λίγο έως πολύ, επιδέχονται αμφισβήτησης. Ειδικά μετά τις τελευταίες εκλογές των ΗΠΑ, όμως, η ιστορία των fake news έγινε σοβαρή υπόθεση. Όταν έγινε κατανοητό πως μερικά ψεύτικα άρθρα, δημοσιευμένα τη σωστή χρονική στιγμή, μπορούν να ρίξουν κυβερνήσεις ή να προκαλέσουν τη νίκη ή την ήττα κάποιου υποψηφίου, οι μεγάλες εταιρείες της πληροφορικής ξεκίνησαν έναν αγώνα δρόμου, προσπαθώντας να βρουν τρόπους καταπολέμησης αυτού του φαινομένου.
Πέρα από τις προσπάθειες των εταιρειών, όμως, πραγματικά δεν υπάρχει τρόπος για έναν υπολογιστή να αποφασίσει αν μια είδηση είναι έγκυρη ή αποκύημα της φαντασίας – ακόμη κι αν έχουν δημιουργήσει συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, τεράστιας επεξεργαστικής ισχύος και πολύ μεγάλης αναλυτικής δεινότητας. Η τελική δικλείδα είναι… η νοημοσύνη του τελικού χρήστη, δηλαδή όλων ημών.
Τι μπορείς να κάνεις για να ξεχωρίσεις ποιες ειδήσεις από αυτές που διαβάζεις είναι αληθινές και ποιες όχι; Πέραν του κειμένου, συνήθως τα άρθρα με fake news περιλαμβάνουν και φωτογραφίες, κάτι που είναι αποδεδειγμένο πως προκαλεί πολύ πιο εύκολα εντύπωση και μένει στο μυαλό του αναγνώστη από απλά ένα στεγνό κείμενο. Και πολλές φορές οι φωτογραφίες αυτές είναι παντελώς ψεύτικες. Δεν λέμε πως είναι απαραιτήτως δημιουργίες από το Photoshop, αλλά μπορεί να αφορούν άλλα γεγονότα και να έχουν τραβηχτεί σε άσχετες (με την είδηση) περιστάσεις.
Και αυτή είναι η Αχίλλειος Πτέρνα!
Και ακόμη και άκρως σοβαροί άνθρωποι ή πηγές ειδήσεων μπορεί να πέσουν θύμα. Για παράδειγμα, ο ίδιος ο πρόεδρος της Γαλλίας ανέβασε στο Twitter μια φωτογραφία ενός φλεγόμενου δάσους, μιλώντας για τις πυρκαγιές του Αμαζονίου. Σαφώς οι πυρκαγιές ήταν αληθινές και η οικολογική καταστροφή τεράστια, όμως η φωτογραφία που βρήκε ήταν τραβηγμένη πριν από 16 χρόνια, από έναν φωτογράφο που είχε πεθάνει το 2003!
Ένα άλλο παράδειγμα – που καταδεικνύει το πρόβλημα και την μακρά ιστορία των fake news – ήταν τα βίντεο που είχαν κυκλοφορήσει το μακρινό 2001, μετά τις επιθέσεις στους δίδυμους πύργους (και το Πεντάγωνο) στην Αμερική και υποτίθεται πως έδειχναν πολίτες της… Βαγδάτης να πανηγυρίζουν αλαλάζοντας και καίγοντας Αμερικάνικες σημαίες. Ίσως αυτό να έγινε, ίσως και όχι. Το μεμπτό σημείο ήταν, όμως, ότι το βίντεο αυτό ήταν πολύ παλαιότερο και οι πανηγυρισμοί αφορούσαν ένα εντελώς διαφορετικό γεγονός.
Αυτό που μπορείς να κάνεις σε κάθε τέτοια περίπτωση, λοιπόν, εκτός του να προσπαθείς πάντα να βρεις και άλλες πηγές για να επαληθεύσεις την ίδια την είδηση, είναι απλά να κάνεις δεξί κλικ πάνω στην φωτογραφία και να επιλέξεις Search Google for Image. Ο Chrome έχει αυτή την επιλογή διαθέσιμη ενώ για το Firefox υπάρχει και επίσημο add-on από τη Google.
Εκτός της Google, υπάρχει και η υπηρεσία TinEye μέσω της οποίας μπορείς να κάνεις τη λεγόμενη «αντίστροφη αναζήτηση εικόνας», δηλαδή να βρεις και άλλες σελίδες που χρησιμοποιούν την ίδια εικόνα.
Αυτό βέβαια δεν είναι πανάκεια. Όπως και στην περίπτωση του Macron, μετά τη δημοσίευση του προέδρου, πάμπολλα ειδησεογραφικά δίκτυα πήραν και χρησιμοποίησαν την ίδια εικόνα, έτσι ώστε θα μπορούσε κανείς να πιστέψει πως είναι γνήσια.
Και όμως, με λίγη προσοχή και αποφεύγοντας τις αναπόφευκτες αναδημοσιεύσεις, μπορείς να βρεις μια άκρη για την προέλευση της όποιας φωτογραφίας και τα γεγονότα τα οποία απεικονίζονται σε αυτήν. Ακόμη και προσέχοντας την ημερομηνία πρώτης δημοσίευσης. Αν μια φωτογραφία υποτίθεται πως απεικονίζει ένα σημερινό γεγονός, αλλά υπάρχει στο Internet εδώ και μήνες (ή και χρόνια) τότε είναι βέβαιο: η φωτογραφία, και πιθανώς και η ίδια η είδηση, είναι fake!
Πρέπει να έχετε συνδεθεί για να σχολιάσετε.